በስነ-ልቦና መስክም ሆነ በሌሎች የሶሺዮኖሚክስ ሳይንስ ውስጥ በልዩ ልዩ ባለሙያዎች የተፈለሰፉ ብዙ የትኩረት ንድፈ ሐሳቦች አሉ ፡፡ የእነዚህ ጽንሰ-ሐሳቦች ዕውቀት አንድ ሰው የትኩረት እና የቁጥጥር አሠራሮችን በተሻለ እንዲገነዘብ ይረዳል ፡፡
ብዙ የትኩረት ንድፈ ሐሳቦች አሉ ፡፡ ለምሳሌ ፣ የትኩረት ሞተር ንድፈ ሐሳብ ደጋፊዎች እንቅስቃሴ የአእምሮ እንቅስቃሴያችን መሠረት እንደሆነ ይከራከራሉ ፡፡ ብዙ ሰዎች የጡንቻ መኮማተር የሰውን ትኩረት የመስጠት ውጤት እንደሆነ ያምናሉ። ነገር ግን የአጸፋዊ ንድፈ ሃሳብ ደጋፊዎች በትክክል ተቃራኒ ነገሮችን ይናገራሉ።
እንደ ፈረንሳዊው የስነ-ልቦና ባለሙያ ቲ ሪቦት እና የሩሲያ የሥነ-ልቦና ባለሙያ ኤም. ላንጅ ፣ እንቅስቃሴ በፊዚዮሎጂ ደረጃ ትኩረት መስጠትን ይደግፋል ፡፡ እንዲሁም ፣ ለእንቅስቃሴዎች ምስጋና ይግባቸው ፣ የስሜት ህዋሳት ወደ ንቃተ-ህሊና ማጎሪያ ወይም ከእሱ ጋር ካለው ተቃራኒ ሂደት ጋር ተስተካክለዋል ፡፡
በኡዝአድዜ የንድፈ ሀሳብ ፅንሰ-ሀሳብ መሠረት ለአንድ ሰው የአእምሮ እንቅስቃሴ እንደ አስፈላጊ ሁኔታ ሆኖ የሚሠራበት መሠረት አስተሳሰብ ነው ፡፡ ይህ የስነ-ልቦና ባለሙያ እንደሚለው ፣ ትኩረት ለተወሰነ ነገር ወይም ለሰው ልጅ እንቅስቃሴ ልዩ የስነ-ልቦና ልዩ ሁኔታ ነው ፣ ይህም በቀድሞው ተሞክሮ በሰው ልጅ ድርጊቶች ላይ በሚፈጠረው የመነጨ ነው ፡፡ ማለትም ትኩረት በቀጥታ በቀድሞው ተሞክሮ ላይ የተመሠረተ ነው ፡፡ ለምሳሌ አንድ ሰው በልጅነቱ በውሻ ነክሷል ፡፡ ቀደም ሲል ይህ ባለ አራት እግር ጓደኛ እንኳን ካላየ ፣ አሁን በአድማስ ላይ እንደወጣች ወዲያውኑ እሱ የዚህን አውሬ የጆሮ እንቅስቃሴ ሁሉ አተኩሮ ይከተላል ፡፡ በትክክል ተመሳሳይ ምሳሌዎች ከሌሎች ራስ-ሰር የሰው ግብረመልሶች ጋር ሊሰጡ ይችላሉ ፡፡
በፓቭሎቭ ፣ ሴቼኖቭ እና ኡክቶምስስኪ በቀረበው የታይፕሌክስ የትኩረት ንድፈ ሀሳብ መሠረት ትኩረት የማሳደጉ ምክንያቶች ከማስተዋል ግብረመልሶች እና ምላሾች ጋር የተቆራኙ ናቸው ፣ ዓላማውም የሰውን ስነልቦና ከሚሰማው እና ከሚገነዘበው ነገር ጋር ለማጣጣም ነው ፡፡ እንደ ፓቭሎቭ ገለፃ እነዚህ የአቅጣጫ ምላሾች የተመቻቸ ስሜት ቀስቃሽ ወይም የበላይነትን የሚፈጥሩ አከባቢዎችን ይፈጥራሉ ፡፡ በአዕምሯዊ ፅንሰ-ሀሳቡ መሠረት ብዙ ጊዜያዊ ነርቭ ግንኙነቶች ለማተኮር አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝ በአንጎል ውስጥ ይታያሉ ፡፡ በሚከሰቱበት ጊዜ በአጠገብ ያሉ የአንጎል ክፍሎች ታግደዋል ፣ የጎን ግፊቶችም በዚህ የነርቭ ግንኙነቶች ቅኝት ቁጥጥር ይደረግባቸዋል ፣ ማለትም የበላይ ነው ፡፡ አንድ ሰው ሊወስዳቸው የሚፈልጓቸው ሌሎች እርምጃዎች ሙሉ በሙሉ በራስ-ሰር የሚሰሩ ናቸው።
በስነ-ልቦና መስክም ሆነ በሌሎች የሶሺዮኖሚ ሳይንስ መስክ በልዩ ልዩ ባለሙያዎች የተፈለሰፉ ብዙ ተጨማሪ የትኩረት ንድፈ ሐሳቦች አሉ ፡፡ የእነዚህ ጽንሰ-ሐሳቦች ዕውቀት አንድ ሰው የትኩረት እና የቁጥጥር አሠራሮችን በተሻለ እንዲገነዘብ ይረዳል ፡፡
